به گزارش جویباران،«بسیج» مفهومی متعالی است که در گفتمان انقلاب اسلامی تبلور یافت و در درون این گفتمان، فرهنگی ممتاز را شکل داد که ارزش‌ها و اصول آن همراه و هم‌تراز اصول اساسی انقلاب اسلامی و نظام برخاسته از آن است. از این‌رو تعالی این فرهنگ در نظام اسلامی و توسعه مفاهیم و اصول ارزشی آن، وابستگی زیادی به رهنمودها و توصیه‌های اندیشه سازان و هادیان حقیقی آن، یعنی حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری امام خامنه‌ای دارد.
تبیین این رهنمودها که بیانگر شاخصه‌ها و مولفه‌های بسیج و بسیجی حقیقی است، ضمن هویت بخشی به آن، فرهنگ بسیجی را در جامعه امروز و بخصوص در میان نسل جوان هرچه بیشتر ترویج نموده و پایدار خواهد ساخت؛ فرهنگی که مقام معظم آن را اینگونه توصیف میکنند: «فرهنگ بسیجى یعنى آن مجموعه‌ى معرفت‌ها و روش‌ها و منش‌هایى که مى‌تواند مجموعه‌هاى عظیمى را در ملت به‌وجود بیاورد که تضمین‌کننده‌ى حرکت مستقیم و پایدار اسلامى آن ملت باشند. این یک تفکر است؛ در ذهن هم نیست، در خارج و در عینیت وجود دارد.»(۶/۹/۱۳۹۰)
* اخلاص در عمل
اخلاص مهم‌ترین شرط عمل عبادی در پیشگاه خداوند متعال است که ثمره آن در عرصه حیات مادی نیز بروز و ظهور دارد. از این منظر است که فرهنگ بسیجی، فرهنگی تاثیرگذار و ماندگار در جامعه اسلامی است. حضرت امام(ره) در توصیف ویژگى‌هاى بسیجیان مى‌فرماید: «بسیج لشکر مخلص خداست که دفتر تشکل آن‌را همه مجاهدان از اولین تا آخرین امضا نموده‌اند. من همواره به خلوص و صفاى بسیجیان غبطه مى‌خورم و از خدا مى‌خواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چراکه در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجى ام.»(۲/۹/۶۷)
رهبر معظم انقلاب اسلامى با یادکردن از اخلاص به‌عنوان شاخصه رفتار بسیجى مى‌فرمایند: «من به شما عزیزانم عرض کنم که یکى از برجسته‌ترین خصوصیاتى که ما براى فرد بسیجى قائل هستیم، عبارت است از صفا و خلوص. اخلاص و معنویت بسیجى و ارتباط با خدا در بسیجى، یک خصوصیت عمده است.»(۵/۹/۷۶)
* خدامحوری و ارتباط با خدا
نتیجه اخلاص در بسیج را باید خدامحوری و ارتباط بسیجیان در اعمال و کردار و به معنای واقعی کلمه، توحیدگرایی آن عنوان کرد. این ویژگی از ثمرات مهمی برخوردار است که رهبر معظم انقلاب اسلامى در وصف آن مى‌فرماید:«در بسیج ملت ایران، مایه‌ى اصلى، ارتباط با خداست… آن عاملى که موجب مى‌شود انسان در میدان‌ها خسته نشود، یاد خداست. آن نیرویى که انسان را در مقابل همه‌ى قدرت‌ها با قوت کامل نگه مى‌دارد، توکل به خداست. اگر توکل و اعتماد به خدا و ارتباط با خدا بود، حرکت مردمى و بسیجى، حرکتى پایدار و ماندگار خواهد بود و اگر نبود، یک هیجان و اشتعال در برهه‌اى از زمان پیدا مى‌شود، ولى باقى نمى‌ماند و از بین مى‌رود.»(۲۷/۸/۷۱)
* حاضر در تمامی میدان‌های سخت
بسیجی چون از جان و مال خود گذشته و مطیع اوامر الهی رهبر خویش است، هرجاکه احساس نیاز کند، با بصیرت و مجاهدتی که دارد حضور می‌یابد و به پاسداری از ارزش‌ها و اصول نظام اسلامی اقدام می‌کند و به تعبیر رهبر عزیزمان «بسیجى باید در وسط میدان باشد تا فضیلت‌هاى اصلى انقلاب زنده بماند.»(۲۲/۴/۷۱)
این حضوری است که باید «همیشگی» و «فراگیر» باشد. چنانکه حضرت امام خامنه‌اى می‌فرمایند: «بسیج، یعنى حضور در میدان‌هایى که نظام اسلامى، وظیفه‌ى انسانى و الهى و نیازهاى کشور، حضور او را در آن میدان‌ها لازم مى‌داند و او را به آن‌ها فرا مى‌خواند. بسیجى، هر یک از آحاد ملت است که در هرجایى که به حضور او نیاز هست، آماده باشد.»(۲۱/۸/۸۰)
* همراهی مجاهدت با ایمان و عمل و بصیرت
بسیجی مجاهدی خستگی ناپذیراست که تا براى مقابله با اقدامات دشمن و مهار ترفندهاى آن، از پای نمی‌نشیند. به فرموده حکیم فرزانه انقلاب اسلامى: «معناى بسیج، توأم کردن ایمان و عمل است؛ عمل مجاهدانه، نه صرفاً عمل شخصى. از نظر اسلام، ایمان مجرد از عمل، یک حداقل است. ایمان کامل و ایمان حقیقى آن ایمانى است که با جهاد در میدان عمل همراه باشد.»(۲/۸/۸۹)
این ایمان، بصیرتی برای بسیجی به همراه دارد که می‌تواند با استفاده از آن، معضلات و بحران‌های جامعه را شناسایی کند و پدیده‌هاى سیاسى – اجتماعى و فتنه‌های رخ داده را فهم و ارزیابى کند. این بصیرت که از ایمان حاصل شده سبب می‌شود که «ایمان از دل او مى‌جوشد، او را به کار وادار مى‌کند؛ بصیرت هم به او تفهیم مى‌کند که چگونه حرکت کند، معیارها را چگونه تشخیص بدهد، راه را چگونه طى کند.»(۴/۹/۸۸)
* حفظ اندیشه ارزشی شهادت طلبی
بالاترین مرحله ایمان و عمل مجاهدانه، ایثار جان باشهادت در راه خداست. اصلی که در فرهنگ بسیج، ارزشمند و متعالی است. به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامى: «شهادت بالاترین ارزش عاشورایى انسان و بالاترین ارزش در معیار ارزش‌هاى معنوى است. در روایت وارد است: «فوق کل ذى برّ برٌّ حتى یقتل الرّجل فى سبیل‌اللَّه»؛ بالاتر از هر فضیلتى، ارزشى و معنویتى، ارزش دیگرى وجود دارد، تا وقتى که فرد به شهادت مى‌رسد، که بالاترین ارزش‌هاست. آن معناى جهاد است و این معناى شهادت است…جهاد و شهادت، دو فصل بزرگ حرکت بسیجى است»(۲/۶/۸۴)
* تلاش عاشقانه و مومنانه
شاخصه مهم در بررسى نگرش بسیجى آن است که حضور در میدان مقابله با دشمنان از روى اجبار و اکراه نیست، بلکه نوعى حرکت عاشقانه و مخلصانه است که از روى شوق و ایمان، و اراده، انتخاب شده است، چراکه «فرق است بین آن نیروهایى که به‌عنوان وظیفه‌ى سازمانى وارد میدان دفاع مى‌شوند، با نیروهایى که به‌دنبال وظیفه‌ى ایمان و عشق و به‌دنبال دستور قاطع عواطف برخاسته از اعماق جان وارد میدان مى‌شوند. این بسیج است.»(۶/۱۰/۷۸) «آرى، بسیج مدرسه‌ى عشق است، و در همه‌ى میدان‌هاى دشوار، فقط حضور عاشقانه و مخلصانه است که مى‌تواند پرچم حق و عدل و راستى و ایمان را به اهتزاز درآورد و جنود شیطان را منهزم سازد.»(۱۴/۷/۷۷)
* حضور با اراده و همت بلند و پیشرو بودن در میدان‌های سخت
بسیجی چون از ایثار جان خود هراسی ندارد، در سخت ترین میدان‌ها با همت و اراده والا حضور می‌یابد: «بسیج یعنى انسان باهمتى که غیرت دینى و دانایى فکرى و نیازشناسى و ابتکار و جوشش ذهنى و خلاقیت دارد و وارد میدان مى‌شود.» و به همین دلیل خط شکن میادین خطرناک و عرصه‌هاى درنوردیده نشده است و این حقیقتى است: «بسیجى یک فرهنگ است و اگر بخواهیم این فرهنگ را در یک جمله تعریف کنیم، باید بگوییم پیشروبودن در همه‌ى عرصه‌هاى اساسى زندگى»(۵/۳/۸۴)
